Welke lessen over de zorg van kwetsbare familieleden kunnen we trekken uit de filmgeschiedenis?

De scene die Heleen hierboven beschrijft deed ons een beetje denken aan de film “Goodbye Lenin” uit 2003. De film draait om een zoon in oud-DDR gebied die voor zijn moeder moet zorgen die na een paar jaar uit een coma is ontwaakt. Hij moet zijn moeder beschermen tegen emotionele schokken omdat deze haar fataal kunnen worden. Het probleem is alleen dat moeke erg op het socialisme gesteld is terwijl de Berlijnse Muur is gevallen toen ze in coma lag. De hoofdpersoon doet er daarom alles aan om de DDR te laten voortbestaan in zijn moeders slaapkamer.

We leerden uit deze films de les dat je met een beetje creativiteit een veilige omgeving voor kwetsbare familieleden kunt creëren. Films kunnen ons veel leren over het echte leven. Daarom doken we de filmgeschiedenis in om te kijken naar films waarin mantelzorg een rol speelt. Dus plan in je familie agenda binnenkort een filmavondje zodat jullie niet in dezelfde vuilkuilen stappen als de hoofdrolspelers.

What’s Eating Gilbert Grape (1993) en Amarcord (1973)

Les: Je hoeft niet groot en sterk te zijn om invloed te hebben

In “What’s Eating Gilbert Grape” zorgt het personage Gilbert (Johnny Depp) voor zijn broertje Arnie Grape (Leonardo Dicaprio). Arnie is een jongen met een verstandelijke beperking. Iedereen die de film gezien heeft, herinnert zich dat het jochie geregeld in de watertoren van het dorp klimt. Uiteindelijk wordt hij zelfs gearresteerd. Klimmen is blijkbaar een dingetje voor veel mensen met een verstandelijke beperking. Twintig jaar eerder (1973) zagen we oom Theo ook al een boom inklauteren in “Amarcord” van Fedrico Fellini. In die film haalt de familie Theo op uit het gesticht voor een dagje op het platteland. Uiteindelijk spenderen ze de dag roepend rond een boom waaruit Theo schreeuwt: “voglio una donna!” (Oftewel: Ik wil een vrouw!). Natuurlijk is het ook in deze film een flinke uitdaging om Theo op de grond te krijgen. Gelukkig komt er deze keer geen politie aan te pas: een dwergnon uit het gesticht biedt uitkomst. Ze spreekt hem streng toe om met de wiedeweerga naar beneden te komen. Met succes.

Hable Con Ella (2002) en The Theory of Everything (2014)

Les: Houdt ook verzorgers in de gaten.

Als we de website IMDB mogen geloven is “Hable Con Ella” de beste film van Pedro Almodóvar met een prachtige 8-. De film draait om twee mannen die ieder verliefd zijn op een vrouw die in coma ligt. Marco waakt in het verzorgingstehuis over zijn vriendin die ernstig gewond is geraakt als stierenvechtster. Benigno is een verzorger die geobsedeerd is door zijn patiënte. Hij praat met haar alsof ze alles begrijpt en terug communiceert. De twee mannen raken bevriend tijdens de vele uren die ze samen in het ziekenhuis besteden. Al heeft Marco het gevoel dat de toewijding van Benigno een beetje ver gaat aangezien ze een kasplantje is. Daar blijkt hij al snel gelijk in te krijgen.

“The Theory of Everything” is een biopic over het leven van Stephen Hawkins. De wetenschapper krijgt tijdens zijn studie in de jaren zestig te horen dat hij aan de spierziekte ALS lijdt en nog twee jaar te leven heeft (overigens: Hawkins leeft nog steeds). Dit weerhoudt zijn vriendin Jane Wild er niet van om met hem te trouwen. Ondanks dat hij zijn stem en vermogen om te bewegen verliest, weet hij met behulp van Jane en een spraakcomputer zijn baanbrekende werk te realiseren. Na een tijdje groeit het echtpaar steeds meer uit elkaar en wordt Stephen wel heel erg close met zijn nieuwe verzorgster Elaine.

Rear Window (1954) en Blue Velvet (1986)

Les: Laat je niet te veel afleiden door randzaken.

Zorgen voor familieleden hoeft niet altijd zwaar en tijdrovend te zijn. Maar ook daar kleeft een risico aan: verveling. In de film “Rear Window” van Alfred Hitchcock volgen we een fotograaf, gespeeld door Jimmy Steward, wiens been is gebroken waardoor hij een tijd lang zijn appartement niet uit kan. Om de tijd te doden bespioneert hij zijn buren met een verrekijker en raakt hij steeds meer geobsedeerd door hun levens. Zeker als hij zijn buurman verdenkt van een moord. Door hem raakt zijn vriendin, gespeeld door Grace Kelly, ook steeds meer bevangen door het gluren bij de buren. Met alle gevolgen van dien.

Ook voor de hoofdpersoon in “Blue Velvet” was het misschien beter geweest als hij zich meer op de verzorging van zijn vader had gericht. Jeffrey Beaumont (Kyle Maclachlan) komt terug naar het fictieve plaatsje Lumberton om te helpen in de winkel van zijn vader die is getroffen door een beroerte. Op een dag vindt hij een afgesneden oor in het gras en gaat hij zelf uitzoeken van wie het oor is. Beter had hij zich gefocust op de verzorging van zijn vader: dan was hij niet in de klauwen gevallen van Dennis Hopper die in deze film een legendarische psychopathische schurk speelt.

Amour (2012) en Mommy (2014)

Les: Zoek steun bij anderen als je voor een familielid zorgt.

Wie een beetje bekend is met het oeuvre van Michael Haneke weet dat zijn films niet in de categorie ‘popcornfilm’ vallen. Hij vertelt verhalen over de meest bedorven eigenschappen van de mens. “Amour” draait daarentegen juist om onvolwaardige liefde. De film gaat over George en Anne, twee gepensioneerde muziekdocenten van in de tachtig. Als Anne een lichte beroerte krijgt raakt ze aan één zijde van haar lichaam volledig verlamd. Aangezien hun dochter in het buitenland woont neemt George met veel liefde zelf de zorg voor zijn rekening. Mooi, maar we weten na de eerste scene al dat hij misschien te veel hooi op zijn vork heeft genomen waardoor het verhaal uiteindelijk tragisch gaat aflopen.

“Mommy” van regisseur Xavier-Dolan was afgelopen zomer nog te zien als Zomergasten-keuzefilm. Het verhaal speelt zich af in een nabije toekomst, waarin de Canadese wet voorschrijft dat ouders van kinderen die niet binnen de kaders vallen, die dienen over te dragen aan de autoriteiten. Moeder Dianne probeert haar zoon Steve uit de klauwen van het systeem te houden, maar dat is met zijn probleemgedrag erg moeilijk. Gelukkig brengt de hulp van de mysterieuze buurvrouw een nieuwe wending aan hun levens. Iedereen die de films bekijkt zal daarna nadenken over hoe we de zorg als maatschappij moeten regelen. Want vroeg (Mommy) of laat (Amour) is de kans groot dat we tegen onze eigen grenzen aanlopen.

Ontdek meer

Nog niet uitgekeken? Geen probleem. Het team van Fello heeft nog veel meer tips voor bijzondere content over mantelzorg.